Roofs 2017-06-36 Waterbergende daken als antwoord op klimaatverandering (premium)

Special begroeide daken

Waterbufferende en waterbergende daken gaan een steeds belangrijkere rol spelen in het Nederlandse waterbeleid. Terecht, want de veranderende klimatologische omstandigheden maken grootschalige toepassing van dit soort daken noodzakelijk. Daarbij is het wel belangrijk deze daken op een kwalitatieve manier uit te voeren en deze kwaliteit voor langere tijd te kunnen garanderen.

Henk Vlijm, Optigroen

We spreken van waterbuffering wanneer het water vertraagd wordt afgevoerd, bijvoorbeeld via het substraat. We spreken van waterberging wanneer het water wordt opgevangen en gecontroleerd wordt afgevoerd. Door water op het dak te bufferen of te bergen, wordt het rioolsysteem ontlast. Met name in stedelijke gebieden is dit van groot belang omdat de riolen niet zijn berekend op de piekbuien van tegenwoordig. In stedelijke gebieden zijn rioleringen berekend op een piekbelasting van t=100. Dit getal staat voor een regenbui die eens in de 100 jaar voorkomt. In de huidige omstandigheden valt een dergelijke bui minimaal één keer per zomer, dikwijls ook vaker.

Vrijwel alle waterschappen passen hier hun beleid op aan. Dit gebeurt op basis van de Waterwet (Wtw). Deze wet regelt het beheer van oppervlaktewater en grondwater en verbetert ook de samenhang tussen waterbeleid en ruimtelijke ordening. Het beleid, en de handhaving daarop, komt tot stand in een wisselwerking tussen gemeenten, provincies en waterschappen. Omdat Nederland zich voor het grootste deel onder zeeniveau bevindt, moet het uitgangspunt van beleid steeds het recht van de Nederlander zijn om zonder wateroverlast te kunnen leven en functioneren. De Watertoets is een belangrijk instrument om te waarborgen dat waterhuishoudkundige doelstellingen expliciet en op evenwichtige wijze in beschouwing worden genomen bij alle waterhuishoudkundig relevante ruimtelijke plannen en besluiten van Rijk, provincies en gemeenten. Daarom is de Watertoets onderdeel van de bouwvergunning.

Beleid

De kern van het waterbeleid is dat het grondoppervlak dat benut wordt voor de realisatie van een bouwproject moet worden gecompenseerd. Het bouwproject houdt immers een ‘verharding’ van de grond in, waardoor er waterafvoerende capaciteit verloren gaat. Het dak speelt hier een belangrijke rol in. De andere opties zijn het aanleggen van een vijver op maaiveldniveau of ondergrondse waterberging in waterbassins. Deze opties zijn in veel gevallen minder aantrekkelijk omdat een vijver ten koste gaat van bijvoorbeeld parkeerplaatsen en in veel gevallen niet eens mogelijk is vanwege de hoge grondwaterstand. Waterbassins gaan vaak ten koste van kelderruimte en zijn soms vanwege de aanwezigheid van leidingen en kabels lastig te realiseren.

Toepassing van een waterbergend of waterbufferend dak is veel minder ingrijpend en voegt juist waarde toe aan het pand. Het lijkt tegenstrijdig om water op het dak vast te houden, maar er zijn inmiddels legio systemen beschikbaar waarmee dit op een verantwoorde manier kan worden gerealiseerd. Je ziet dan ook steeds vaker dat een waterbergend dak vanuit het bestek wordt voorgeschreven. Hierbij is de mate van waterberging te controleren. Als het op een bepaalde locatie gewenst is om bijvoorbeeld 8 kuub water in 24 uur af te voeren, dan kan dit eenvoudigweg worden ingesteld. Met andere woorden, aan het (waterbergend) dak is een verdienmodel te koppelen. Nog even afgezien van de voordelen van begroeiing op het dak op het gebied van bijvoorbeeld biodiversiteit, luchtkwaliteit en beleving, is het belang van het dak voor de waterveiligheid en waterkwaliteit groot.

Veel gemeenten onderkennen dit. Zij promoten actief de toepassing van groen-blauwe daken en roepen subsidies in het leven om dit ook financieel te ondersteunen. Vaak zijn deze subsidies overigens een schijntje van het bedrag dat (van ons belastinggeld) besteed zou moeten worden als de problematiek op een andere manier moet worden aangepakt.

Praktijk kan beter

Zoals gezegd wordt de toepassing van groen-blauwe daken om deze redenen steeds vaker voorgeschreven in de bestemmingsplannen en bestekken. Dat betekent echter lang niet altijd dat het dak in de praktijk de waterbergende rol speelt die het volgens de berekeningen zou moeten spelen. De bouw is in dit opzicht vaak zelf het probleem omdat veel partijen nog niet de kennis en expertise hebben die benodigd is om het dak op een juiste manier te realiseren. Veel partijen hebben ook nog niet de juiste mindset. Wij zien in de praktijk nog te vaak dat geprobeerd wordt goedkopere alternatieven in de dakopbouw toe te passen.

De juiste toepassing van een groen-blauw dak is een samenspel van diverse expertises. De expertise van de dakdekker is om het dak waterdicht te maken, die van de dakhovenier om daar op een juiste manier de opbouw op aan te brengen. Opdrachtgevers zijn geneigd te willen werken met één aanspreekpunt voor het hele dak, wat er in de praktijk op neerkomt dat men slechts één factuur wil ontvangen. Vanuit het oogpunt van kwaliteit is dit niet de beste situatie. Beter zou zijn het werk apart te gunnen en de garanties te koppelen. Zo wordt de expertise van alle partijen optimaal benut en is iedere partij verantwoordelijk voor zijn eigen onderdeel.

Aan de kant van de (publieke) opdrachtgever zou juist een samenvoeging van loketten kunnen leiden tot een effi­ciëntere afhandeling van de aanvraag en een duidelijkere situatie op het gebied van de handhaving. Momenteel is van de locatie van het dak afhankelijk welke overheids­instantie controleert of wordt voldaan aan het bestem­mingsplan en wie de eventuele sanctie(s) oplegt in geval van overtreding.

Conclusie

Waterbergende en waterbufferende daken worden kortom steeds meer beleid en het is van belang dat de daken­branche hier op de juiste manier op inspeelt. Er is op dit gebied veel kennis en kunde in de markt aanwezig, maar er zijn ook veel partijen die zich er onvoldoende van bewust zijn dat het ontwerp en de aanleg van (waterbufferende of waterbergende) begroeide daken een specialisme is. Het dak wordt steeds belangrijker in het formuleren van een antwoord op diverse maatschappelijke vraagstukken. De dakenbranche heeft de verantwoordelijkheid hier op een juiste manier mee om te gaan en zodoende de kansen te pakken die er overduidelijk liggen.