Zoeken

Roofs 2019-12-46 Het sluiten van de kringlopen

Aan tafel met… Marloes Gout

In deze rubriek laat Roofs markante personen van binnen en buiten de dakenbranche aan het woord. De insteek is om de visie en de persoon achter die visie voor het voetlicht te brengen.

Door de specifieke situatie in Rotterdam is de stad toon­aangevend op het gebied van dakgebruik. Het begon er jaren geleden mee dat het rioleringsstelsel van de stad onvoldoende in staat bleek piekbuien op te vangen. Maar ook de verdichting van de stad vroeg om specifieke maatregelen om de leefbaarheid in de stad te bevorderen. Rotterdam ontdekte het dak als de plek waar dat mogelijk is en ging er voortvarend mee aan de slag. Het voorbeeld dat de stad met haar activiteiten stelt, werkt inmiddels inspirerend voor andere steden. Een drijvende kracht achter de dadendrang van de stad is Marloes Gout. In haar rol als adviseur begeleidt ze o.a. VVE’s op het gebied van verduurzaming van daken. Namens de gemeente bouwt ze mee aan het Rotterdamse Dakenprogramma en Life@UrbanRoofs en is ze ook betrokken bij het Nationale Dakenplan (voorheen Green Deal Groene Daken).

Planetary boundaries

Na haar studie Bouwkunde aan de TU Delft volgde Gout een masteropleiding ‘Environment and Resource Management (ERM)’ aan de VU Amsterdam. “Duurzaamheid is me met de paplepel ingegeven,” vertelt ze. “Waar mijn interesse voor duurzaamheid begon, weet ik eigenlijk niet meer: het is er gewoon.” Gout raakte bij de VU voor het eerst betrokken bij de realisatie van een groendak. Het campusplein moest gerenoveerd en de studenten stelden in het kader van een studieproject voor bij deze renovatie ook het dak op een duurzame manier bij de campus te betrekken. Het bestuur stemde in en vervolgens ging ze met enkele medestudenten aan de slag om dit financieel en praktisch voor elkaar te krijgen.

In 2014 studeerde ze af met een onderzoek naar de parameters van begroeide daken en gevels die bijdragen aan het uitbreiden van habitat voor bijen in Nederland. Direct daarna kwam ze in contact met de gemeente Rotterdam, omdat een stageplek beschikbaar zou zijn. Hoewel ze al was afgestudeerd, kon ze wel als adviseur opdrachten uitvoeren namens de gemeente. In eerste instantie op detacheringsbasis, ze richtte hiertoe het adviesbureau Groen Gout op, maar inmiddels is ze in dienst bij de gemeente.

“De principes van de natuur verplichten ons tot het sluiten van de kringlopen,” vertelt ze. “Het gedachtegoed van de ‘planetary boundaries’ gaat uit van de grenzen waarbinnen de mensheid moet navigeren om duurzaam gebruik te kunnen blijven maken van de hulpbronnen van de planeet. Het mag duidelijk zijn dat we die grenzen aan het overschrijden zijn. Dat is ernstig: als we daarmee doorgaan, betekent dat op den duur simpelweg het einde van de mensheid. Nu al sterven veel diersoorten uit. De stikstofproblematiek wordt momenteel vooral benaderd vanuit economisch perspectief, zonder dat men zich er voldoende rekenschap van geeft dat het daadwerkelijk een crisis is. Er moeten nu drastische maatregelen worden genomen. Je hoort wel dat wij als klein land niet zo veel effect kunnen hebben, maar economisch en ecologisch zijn we wereldwijd wel degelijk een belangrijk land.”

Het besef groeit

Gout signaleert dat in de jaren dat ze dit werk doet, het besef enorm is gegroeid dat er op het dak veel winst is te behalen. “Je merkt het bijvoorbeeld aan de ontwikke-ling van een festival als de Rotterdamse Dakendagen, dat vijf jaar geleden relatief klein begon, maar momenteel een belangrijk festival is dat ook internationaal hoge ogen gooit. Om de verschillende mogelijkheden inzichtelijk te maken, werken we zoals bekend met kleuren: geel (energie), groen (begroeiing), blauw (water), blauwgroen (polderdaken), rood (gebruiksdaken) en grijs (installaties op daken). Sinds kort hebben we daar de kleuren paars en oranje aan toegevoegd: paars staat dan voor het wonen op daken, bijvoorbeeld in ‘tiny houses’, en oranje is de kleur van mobiliteit. Denk bij dat laatste aan drones die zich van dak naar dak bewegen. Dat klinkt nog een beetje als science fiction, maar de ontwikkelingen gaan snel. We kennen al de helikopters die op daken landen: feitelijk zijn we dus al bekend met het fenomeen ‘oranje’ daken. Op onze website www.multifunctioneledaken.nl worden de mogelijkheden op een rijtje gezet.”

Het multifunctioneel dakgebruik neemt dan ook een vlucht, maar volgens Gout is dat nog voornamelijk bij nieuwbouw het geval. Het bestaande dakenbestand transformeert een stuk trager. “Het logische moment om in het dak te investeren is wanneer dat toch al moet: wanneer de dakbedekking moet worden vervangen. Daar ligt mijn rol als adviseur. Met name via serviceorganisatie VVE-010 adviseer ik per situatie over de mogelijkheden, telkens rekening houdend met de omgeving, de mogelijkheden van de constructie en de financiële ruimte.”

Met het project Life@UrbanRoofs neemt de gemeente Rotterdam drie locaties onder handen: de Peperklip, de Robert Fruinstraat en De Heuvel. Gout begeleidt dit traject. Een ander aansprekend voorbeeld is de Groene Kaap in Katendrecht, een appartementencomplex dat is gerea­liseerd in vier havengebouwen met in totaal vijf torens, die met elkaar zijn verbonden d.m.v. hoven, loopbruggen en daktuinen. “Feitelijk is dit een soort pilot voor de verbinding van de daken in de binnenstad,” vertelt ze. “De binnenstad van Rotterdam is hier zeer geschikt voor, omdat de stad veel platte daken heeft, waardoor verbindingen tussen daken interessant worden.”

De ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid nemen wel een vlucht, maar is het niet ‘too little, too late’? De klimaatverandering gaat sneller dan verwacht en ook met de biodiversiteit in Nederland is het, zeker in stedelijk gebied, ronduit slecht gesteld. “Soms vraag ik me inderdaad wel eens af: ‘waar doe ik het allemaal voor?’ reageert ze. “Maar het alternatief is stilzitten en daar voel ik helemaal niets voor. Integendeel: het is de motivatie om me met nieuwe energie in te zetten voor het multifunctioneel dakgebruik en de natuur terug te brengen in de stad.”